بلک فرایدی یا جمعه سیاه یک رویداد مهم و روزی خاص است که در آن فروشگاه‌ها محصولات خود را با تخفیف‌های باورنکردنی به خریداران می‌فروشند. اواخر قرن نوزدهم، زمانی که رئیس‌جمهور آمریکا «آبراهام لینکلن» آخرین پنجشنبه ماه نوامبر را روز شکرگزاری نام‌گذاری کرد، فردای آن روز به عنوان روز غیررسمی آغاز فصل کریسمس انتخاب شد؛ اما تا مدت‌ها بعد، نام این روز «بلک فرایدی» یا جمعه سیاه نبود. پس بلک فرایدی چه روزی است؟ در یادداشت امروز قصد داریم شما را با حراج بلک فرایدی یا جمعه سیاه بیشتر آشنا کنیم.
تاریخچه جمعه سیاه
در سال ۱۹۰۵، فروشگاه بزرگ کانادایی «ایتون» با گرداندن بابانوئل با واگن در خیابان‌های مرکز شهر تورنتو، اولین رژه روز شکرگزاری را آغاز کرد. در سال ۱۹۱۳ نیز هشت گوزن شمالی، بابانوئل را با یک سورتمه در خیابان‌های شهر در بین مردم حرکت می‌دادند. در سال ۱۹۲۴، رژه فروشگاه ایتون به فروشگاه بزرگ میسیز (Macy’s) این ایده را داد تا رژه معروف روز شکرگزاری خود را در شهر نیویورک راه‌اندازی کند. در حقیقت، فروشگاه میسیز می‌خواست با انجام دادن این کار، موفقیت خود را در طول دهه ۲۰ میلادی جشن بگیرد. این رژه باعث شد که فردای آن روز، تعداد زیادی از مردم از این فروشگاه خرید کنند و به این ترتیب، خرده‌فروشان باهم توافق کردند که جهت شروع تبلیغات برای تعطیلات کریسمس تا آن زمان صبر کنند.
در سال ۱۹۳۹، یعنی در دوران رکود اقتصادی بزرگ، روز شکرگزاری در هفته پنجم ماه نوامبر برگزار شد. در این شرایط به خرده‌فروشان هشدار داده شد که ممکن است ورشکست شوند، چون تعداد روزهای تعطیل در فصل خرید کم می‌شد. به همین دلیل آن‌ها از رئیس‌جمهور فرانکلین روزولت درخواست کردند تا تعطیلات روز شکرگزاری را به چهارمین پنجشنبه ماه نوامبر منتقل کند.
متأسفانه زمانی که این اتفاق رخ داد، تقریباً اواخر ماه اکتبر بود. درنتیجه اکثر مردم از قبل برنامه‌های خود را تنظیم کرده بودند و این مسئله باعث بروز نارضایتی در بین مردم شد. تنها ۲۵ ایالت از ایالات‌متحده آمریکا از این قانون پیروی کردند. ایالات تگزاس و کلرادو هر دو تعطیلات را جشن گرفتند و همین مسئله باعث شد بعضی از شرکت‌ها، یک روز بیشتر به کارمندان خود مرخصی بدهند.
تاریخ بلک فرایدی ۲۰۲۰ در ایران، ۷ آذر ۱۳۹۹ خواهد بود.
نحوه پیدایش بلک فرایدی مدرن
در دهه ۱۹۵۰، مردم فردای روز شکرگزاری با محل کار خود تماس می‌گرفتند و اعلام می‌کردند که مریض هستند تا بتوانند یک تعطیلات آخر هفته چهار روزه داشته باشند. ازآنجا که فروشگاه‌ها نیز مانند اکثر مشاغل دیگر تعطیل نبودند، افرادی که مرخصی گرفته بودند می‌توانستند از همان روز خرید کردن برای تعطیلات کریسمس را آغاز کنند؛ البته اگر شانس می‌آوردند و در هنگام خرید کردن با رئیس خود مواجه نمی‌شدند! به مرور زمان، تشخیص دادن اینکه چه کسی واقعاً مریض است و چه کسی فقط می‌خواهد تعطیلات طولانی‌تری داشته باشد برای مدیران سخت شد. به همین دلیل، شرکت‌ها تصمیم گرفتند فردای روز شکرگزاری را یک روز تعطیل اما با حقوق در نظر بگیرند.
در سال ۱۹۶۶، نام بلک فرایدی یا همان جمعه سیاه در روزنامه‌های مشهور ذکر شد. این دقیقاً همان زمانی بود که یک داستان پلیسی در یک مجله مشهور چاپ شد و در آن، اداره پلیس فیلادلفیا از نام بلک فرایدی برای توصیف هرج‌ومرج ناشی از ازدحام و خرید مردم در فروشگاه‌های مرکز شهر استفاده کرده بود. تعداد زیاد خریداران در روز بلک فرایدی، منجر به رخ دادن سوانح رانندگی و ایجاد خشونت شد و به همین دلیل تا چند سال بعد، نام «بلک فرایدی» در بین مردم یک نوع بار منفی داشت.
درنهایت جمعه سیاه معنای مثبت «سود» و «تخفیف» به خود گرفت
به خاطر تمام خریدهای مردم در آن سال‌ها، جمعه بعد از روز شکرگزاری به یکی از سودآورترین روزهای سال تبدیل شد و چون حسابداران در هنگام ثبت مطالبات، از رنگ سیاه برای نشان دادن سود (و از قرمز برای نشان دادن ضرر) استفاده می‌کنند، این روز مهم جمعه سیاه نام گرفت. به همین دلیل در حال حاضر جمعه سیاه برای خرده‌فروشان به معنای یک جمعه سودآور است. با گذشت زمان، خرده‌فروشان برای تشویق کردن افراد به خرید بیشتر، شروع کردند به اعمال تخفیف‌های شگفت‌انگیز بر روی محصولات خود که فقط در روز بلک فرایدی قابل‌استفاده هستند. البته در سال‌های اخیر، بهترین تخفیف‌های جمعه سیاه فقط در همان روز قابل‌استفاده نیستند، بلکه بسیاری از خرده‌فروشان چند روز زودتر تخفیف‌ها را بر روی اجناس خود اعمال می‌کنند تا خریداران فرصت بیشتری برای خرید کردن داشته باشند. در این بازه چندروزه فروشگاه‌ها در آمریکا از ساعت ۵ صبح و حتی زودتر کار خود را شروع می‌کنند. با وجود اینکه جمعه سیاه یک سنت و رویداد آمریکایی است، با گذشت سال‌ها در بسیاری از کشورهای جهان نیز شناخته شده و به فرصتی برای فروش بیشتر محصولات تبدیل شده است.
خشونت در روز بلک فرایدی
پس از گذشت تمام این سال‌ها، هنوز هم جمعیتی که در روز بلک فرایدی برای خرید کردن به خیابان‌ها و فروشگاه‌های شهر هجوم می‌آورند مأموران پلیس را نگران و کلافه می‌کند. حراج بلک فرایدی از سال ۲۰۰۶ تا به امروز، چیزی حدود ۱۱ نفر کشته و بیش از ۱۰۰ نفر زخمی داشته است. این اتفاقات باعث شده که مأموران پلیس، همچنان بر بار منفی نام جمعه سیاه تأکید داشته باشند و این روز را روز خوبی به حساب نیاورند.
